|
Ta strona korzysta z plików cookies, zgodnie z Polityką Cookies. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na działanie plików cookies, w zakresie zgodnym z bieżącymi ustawieniami Twojej przeglądarki internetowej. Kliknij przycisk "Polityka cookies" aby zapoznać się z jej treścią lub przycisk "Zamknij" aby ta informacja nie pojawiała się więcej.
|
|
Miãta abò krziżewé zelé (Mentha piperita L.). Jinszé pòzwë: miãtka, miãtczew, miãtówka, òberwas, wszechmatczé zelé, ùrażewé zelé
Miãta to fùl etericznëch òlejków i fejn pachnącô roscëna z rodzënë jasnotowatëch. Kwitnie òd lëpińca do zélnika. Rozmnôżómë jã z nasón a téż bez dzelenié roscënów lub òdnogów, sadzące matewczi zarô pò przëmrózkù do wilgòtny zemi, nôlepi na słonecznym môlu. Ùprôwiónô w ògrodach na Kaszëbach, czãsto w krutopach, ale przódë widzelë jã i zbiérelë téż w nôtërze, na miedzë. Chùtkò rosce i sama sã rozséwô. Czej më jã brëkùjemë do warzeniô abò do lékarzeniô, tej zbiérómë lëstë – scynómë gałązczi nôlepi zarô przed kwitnienim.
Miãta mô procemskórczowé włascëwòscë, pòmôgô na trawienié, na sznëpã, gripã ë przeznobienié. Rozmieje téż dopòmóc czej chto mô migrenã, chcôłbë wënëkac pierzch, abò złagòdzëc stón zapalny w gãbie. W lëdowi medicynie lëstë miãtë stosowelë na wszelejaczé bóle żôłądka, tôkle z trawienim, czej kòmùs sã robiło lëchò, òn dostôł zgôgã abò kòlkã. Dzysô më wiémë, że substancje zawiarté w lëstach miãtë pò prôwdze pòmôgają na bòlenié brzëcha i wcyg są stosowóné, òsoblewie jakò arbata i naléwka.
Pòdług kaszëbsczi lëdowi tradicjë nôlepszé włascëwòscë ë nôwiãkszą mòc mia miãta zebrónô w dzéń sw. Jana. Òsoblëwé włascëwòscë mia téż na wplotłô we wiónczi swiãconé w Òktawã Bòżégò Cała. Miãta wchòdza w skłôd krutów swiãconëch na Zélną – te wisałë doma całi rok, cobë òb pòstãpné lato òstałë spôloné przed zawieszenim nowëch. Przódë wierzëlë, że zéla ze swiãconëch krutów miałë ùzdrôwiającé włascëwòscë – przërëchtowiwelë z nich zélné arbatë dlô chòrëch, czasã òkôdzelë abò pòdôwelë chòri chòwie.
Projekt zrealizowany został ze środków Narodowego Centrum Kultury w programie EtnoPolska 2024.
Kaszubski ogród to cykl wydarzeń poświęcony roślinom i tematom zielarskim na Kaszubach. W ramach tego projektu powstała baza roślin charakterystycznych dla regionu Kaszubskiego.
