Miãta to fùl etericznëch òlejków i fejn pachnącô roscëna z rodzënë jasnotowatëch. Kwitnie òd lëpińca do zélnika. Rozmnôżómë jã z nasón a téż bez dzelenié roscënów lub òdnogów, sadzące matewczi zarô pò przëmrózkù do wilgòtny zemi, nôlepi na słonecznym môlu. Ùprôwiónô w ògrodach na Kaszëbach, czãsto w krutopach, ale przódë widzelë jã i zbiérelë téż w nôtërze, na miedzë. Chùtkò rosce i sama sã rozséwô. Czej më jã brëkùjemë do warzeniô abò do lékarzeniô, tej zbiérómë lëstë – scynómë gałązczi nôlepi zarô przed kwitnienim.

Ze wzglãdu na wëmôgania ë pòchòdzenié z rejonu Strzódzemnégò Mòrza mërta sadzëlë ù nas (i jesz dërchã sã sadzy) nôwiãcé w krutopach, bënë w chëczach. Òna nie je wëtrzëmałô na mróz, le òb lato to sã dô jã wëstawic bùten na balkón abò do ògródka. Mòżna jã òbôczëc na òknicë wnëtka kòl kòżdi gòspòdëni na Kaszëbach. Rozmieje sã tak dosc rozrôstac. Mërta mô piãkno pôchnącé biôłé kwiatë, chtërné w nôtërze zamieniwają sã pózni w lilewé jagòdë. Tak tej je ù nas przede wszëtczim pòwszechną òzdobną roscëną, chòc niejedné białczi wadzą, że w naszich czasach zastãpiwô jã bòrowiczi (pòl. bukszpan). W zdrojach (A. Fiszer) pòjôwiô sã na Pòmòrzu pòczątkù XX stolaté, ale ze wzglãdu na pòwszechné ju tédë ùżëcé, mùsza tu przëwanożëc wiele rëchli.

Zelé ò òsoblëwëch „dzurkòwatëch” lëstach – zdrzące pòd słuńce, mòżna sã fejn dozdrzec tëch przeswitów. W tëch placach nalôżają sã zbiorniczczi wôrtnoscowëch etericznëch òléjków. Zélarskò brëkùjemë le żółté pãczi kwiôtków. Kwitnie na łąkach òd czerwińca do séwnika. Cepłolubny. Zawierô czerwòny farbnik hipericynã – temù òléj z tegò zelégò je czerwòny jak krew.

Piołun mô òsoblëwé strzébrzno-szaré gałązczi ë lëste, te slédné gãsto pò òbù stronach òbrosłé włosama, a téż malinczé żôłté kwiatë. Pôchë piołunu z niczim sã nie dô zmilëc – aromaticznô, le gòrzkò-zemistô zwiastëje, że w zelim mòżemë sã spòdzôc wiele etericznëch òlejków. Dobrze rosce w sëchich ë słonecznëch môlach, kòl drodżi, na kamistëch ùrzmach. Kwitnie òd lëpińca do séwnika. Lëste piołunu zawierają gòrzczé glikòzydë, midzë jinyma absyntinã, zawiartą w znónym alkòhòlowim napitkù ò zelony farwie – absince. Drëdżi związk zawiarti w piołunie – tujón – mòże zatrëc człowieka a téż kònie, bëdło ë òwce, temù lepi òpasowac na mòżlëwòsc przedawkòwaniégò tegò zela ë stosowac je w kòntrolowónëch dôwkach.

Szałwiô òd dôwna je ùprôwianô dlô ji zdrowòtnëch ë kùlinarnëch włascëwòsców. Kwitnie w maju ë czerwińcu, wëdaje drobné, lilewé abò biôłé kwiatë. Rosce mnogò ë dzëkò na całi zemsczi kùglë – òceniwô sã, że je ji na swiece kòl tësąc zortów. W kaszëbsczich ògrodach ùprôwiô sã przede wszëtczim pòkrziwkã (pòl. szałwia lekarska). W naturalnëch warënkach brëkùje słoneczny môl z zemią bògatą w wôpno.

Na Kaszëbach wiedno mùszi bëc do doprawieniégò rosołu ë je znóny jakò pòwszechné maggi. Aromaticznô, kòrzennô, mòcnô wòń roscënë „pòdkrący” szmakã kòżdi zupë. Òblubiónk ògrodów przëwanożił do nas jaż z Blësczégò Wschòdu, ale dobrze sã przëjął w eùropejsczich ògrodach, w Pòlsce béł znóny ju w XVII wiekù. Szëmón Syreniusz w zélnikù z 1613 rokù pisze ò pòchòdzenim pòzwë roscënë „(...) òd Lubòscë, do jaczi celesnosc bùdzy”. Lëbiszk mô szeroczé, rozłożësté lëstë òsadzoné na mòcny gałązce – ne prawie sã zbiérô jakò przëprawã. Rosce do 150 centimetrów wësokòscë. Kwitnie na przełomie czerwińca ë lëpińca, mô charakteristiczné żółtozeloné kwiatë ùłożoné w baldachë – je to roscëna z rodzënë selerowatëch. Nie rosce na sëchi, glëniasti czë jałowi zemi, le brëkùje miec słoneczny môl.

Macerzónka długò kwitnie, òd czerwińca jaż do kùńca séwnika abò – żelë je cepli, té nawetka do pazdzérznika. Towarzi ji mòcnô, aromaticznô wòniô. Kwiatë pòzebróné są w różewò-lilewé kwiatostanë, a brzadë przëbôcziwają môłé òrzeszczi. Më brëkùjemë le nadzemną òdnogã ti roscënë. W Pòlsce nalézemë 8 abò 10 zortów macerzónczi (zanôléżno òd przëpòrządkòwaniégò). Roscënë brëkùją do żëcô môl sëchi, piôskòwati abò kamisti, mùrawë na słuńcu. Je ùprôwiónô w kaszëbsczich ògrodach, a téż wëstãpiwô wòlno, dzëkò.

Na Kaszëbach je roscëną chùdzy ùprôwióną w ògrodach jak rosnącą dzëkò. Na naszé terenë przëwanożëła wierã z Krimù. Mô drobné zółtë kwiatë ë szarozeloné lëstë. Je mrozoòdpòrnô. Nôlepi rosce na słuńcowim môlu, òsłoniãtim òd mòcnëch wiatrów. Kwitnie òd maja do séwnika.

Wierã kòżdi chòc rôz w żëcym pòparził sã lëstama pòkrzëwë, wié, że òna òstro broni do se przistãpù. To nie je dlô człowieka przëjemné temù, że òna mô kòlącé włosczi, jaczé rosną na gałązce ë lëstach. Kòżdi jeden włosk je zakùńczony bąblã z mrówkòwim kwasã bënë – czej më dotikómë lësta, nen włosk łómie sã, a zamkłosc wëpłiwô na skórã ë jã parzi. Pòkrzëwa to wielelatnô roscëna, rosnącô wnëtk wszãdze wkół. Wòli glëniasté ë żizné môle. Kwitnie òd czerwińca do pazdzérznika. Czekawô rzecz: z ji włóknów mòżna pò òbróbce robic sztofë.

Krëwiónk kwitnie òd lëpińca do pazdzérznika, nôleżi gò zbierac w pòczątkach ë òbczas kwitnieniô ë sëszëc w cemnym placu. Wa gò pòznôta pò biôłëch kwiatach ë òsoblëwëch wëcygniãtëch „kòpertowëch” lëstach. Na Kaszëbach, jak téż na terenie Pòlsczi – szerok rozpòwszechniony. Rosce do wësokòscë 30-70 cm. Czasem twòrzi niewiôldżé kãpczi, wòli glebë strzédno próchniczné a téż môle słuńcowé ë sëché. Strzédno swiatłolubny. Wëtwôrzô òdnodżi, z pòmòcą jaczich chùtkò sã rozrôstô.

Remiónk corôz rzadzé spòtikómë na pòlach dze rosce zbòżé abò òkòpòwé roscënë – przódë béł tam szerok rozpòwszechniony, równak pesticydë stosowóné w rolnictwie ë kòszenié mają gò wëtãpioné. Dobrze rosce na glënach ë piôskach, swiéżo ùprôwiónëch zemiach, żiznëch, przepùszczalnëch, z piôskã. Je jednoroczną roscëną, kwitnie òd maja do lëpińca jakno biôłé kwiôtczi z żôłtim benã – czej më gò pòdzelimë na pół, ùkôże nama charakteristiczną pùstą przestrzéń. Remiónk mô swòjistą, dobrze nama znóną np. z kòsmetików wònią, jakô gò wëapartniwô òd drëdżich baro wizualno szlachùjącëch kwiôtków.

W Pòlsce dzëkò rosce przez 20 zortów kòniczënë, pôrã z nich je w ùprawie. Nôbarżi znóné to czerwònô ë biôłô. Kòniczënë roscą na rozmajitëch sedlëszczach, nôwiãcé na skalëstëch placach, na klifach ë dunach, na mùrawach. Spełniwają wôżną rolã w gòspòdarce rolny, jakò roscënë na paszã ë w pòsobicë sewù – znacząco ùlepsziwają jakòsc rolë pòd dalszą ùprawã. Biôłô kòniczëna kwitnie òd maja do pazdzérznika, czerwònô – do séwnika.

Òbôczita gò wszãdze – jakò òbzdobné drzewò w parkach ë w ògrodach, w miastach, kòl dróg ë „na wòlnoscë”. Mô wësoką tolerancjã na jałową glëbã ë zanieczëszczenié strzodowiszcza. Klonowé lëste cãżkò je pòmilëc z czim jinszim – mają charakteristiczné ząbkòwania na zberkù. Klonowé drewno je stosowóné midzë jinszima do produkcjë zachów ë w toczëznie. Klón pólny ë klón jawòr to jinszé zortë klonu czãsto wëstãpiwającé na naszim terenie.

Pòwszechné jiglasté drzéwkò je długòwiecznym, wiedno zelonym krzã, rosnącym do szesc métrów wësokòscë. Sziszkòjagòdë, tak tej „brzadë” jałówca pòspòlitégò są pòpùlarną przëprawą, wëkòrzëstiwóną do miãsa, bigòsu czë dëszonëch strãczkòwëch jarzënów. Sziszkòjagòdë mają granatową, wnëtka czôrną farwã ë wôrt je zbierac dopiérkù pò pierszëch przëmrozkach. Z jałówca robilë na Kaszëbach szkeletë ë chwëcadła kòszów – drzewò roscënë je ë dżibczé, ë òdpòrné na chòrobë ë grzëbë.

Roscëna znónô, ùprôwiónô ë stosowónô òd tësący lat – nôprzód jakò jadalnô roscëna, pòtemù wëkòrzëstiwónô téż jakò lékòwé zelé. Dlô lékarzeniégò mòżna zbrëkòwac semiona ë òléj. Len stosëje sã w produkcjë włóknów ë papióru, jadalnégò òleju ë jakò òbzdobnô roscëna w parkach abò w ògrodach. Roscëna rosce do 70 centimetrów. Kwitnący len më òbôczimë òd czerwińca do lëpińca, kwiatë mają piãkną mòdrą farwã.

Drzewò wëstãpiwô w całi ùmiarkòwóny strefie na nordowi półkùlë, w lasach, parkach, na łąkach ë nadwòdnëch terenach. Je długòwieczné – mòże żëc nawetka kòl 300-500 lat, a czasama nawetk tësąc. Zélarsczim surowcã są kwiatostanë. Lëpa kwitnie w lëpińcu – pòzwa miesąca nie je przipódkòwô. Kwiatë pò prôwdze piãkno pôchną ë są miododajné – nierôz, czej sã stanie pòd kòróną drzewa w lëpińcu, czëc je tësące pszczół zbierającëch kwiatowi piszk na miód. Lëpë mają wialdżé znaczenié kùlturowé ë ùżëtkòwé – dostarcziwają drzewò, są sadzoné jakò òbzdobné drzéwka, mają wiele léczniczëch włascëwòscy.

Czerz pòwszechno wëstãpiwô na òbszarze kraju, chòc jedna z naszich rozmówcziniów pòdsztrëchnã, że w ji stronach na Kaszëbach gò ni ma. Czôrny bes rosce do wësokòscë kòl 10 métrów. Kwiatë czôrnégò besu są biôłé ë drobné, równak twòrzą dosc wiôldżé – nawetk do 20 centimetrów strzédnicë – baldachògrona. Kwiatë më zbiérómë w maju ë czerwińcu, brzadë – ju òd kùńca zélnika bez całi séwnik. Brzadë czôrnégò besu to cemnolilewé ë sklëniącé sã „kùlczi”, zebróné w charakteristiczné gróna. Mają czekawi aromat a téż kwasną ë drãgą szmakã. Przetwôrzómë ë wëkòrzëstiwómë do lékarzeniô tak samò kwiatë, jak ë brzadë roscënë. Mòżemë z nich robic sok, syrop, naléwkã abò mòżemë zaprawic.

Zwiastun zymkù z rodzënë astrowatëch – kwitnie òd strëmiannika do maja, a złocëstożółté kwiatostanë pòkazëją sã nigle, pò kùńc łżëkwiata, rozwiną sã lëstë. Te są dosc wiôldżé, charakteristiczné, czasem ò strzédnicë nawetk do 30 cm, w sztôłce òbkrągłégò serca, na pòczątkù całé òbrosłé włosama, pòtemù z wiérzkù gòłé, a pòd spódkã òmszałé na biôło (stądka pòzwa). Pòdbiôłtk lubi glëniastą zemiã, spadzësté brzedżi rzék ë strëgów, grëpë kamieni, nadrzeczné żwirowiszcza, rozwalënë, pògòrzelëska, przëdrożné ùrmë – tam gò mòżna nôczãscy nalezc.

Mięta pierzowa albo inaczej mięta lekarska to pełna olejków eterycznych i o wspaniałym zapachu roślina z rodziny jasnotowatych. Kwitnie od lipca do sierpnia. Rozmnażamy ją z nasion oraz przez podział roślin lub kłączy, wsadzając już po przymrozkach do wilgotnej gleby, najlepiej w słonecznym miejscu. Uprawiana w ogrodach na Kaszubach, często w donicach, ale niegdyś widywana tu i zbierana również w naturze, „przy miedzy”. Szybko rośnie i łatwo się później sama rozsiewa. Do celów kulinarnych i leczniczych zbieramy liście – ścinamy łodygi najlepiej tuż przed samym kwitnieniem.

Ze względu na wymagania i pochodzenie z rejonu Morza Sródziemnego mirt sadzono u nas (i sadzi się do tej pory) głównie w doniczkach, wewnątrz domów. Nie jest mrozoodporny, ale latem da się go wystawiać na taras czy do ogrodu. Można go zobaczyć na parapecie u niemal każdej gospodyni na Kaszubach. Potrafi się nieźle rozrosnąć. Ma pięknie pachnące białe kwiaty, które w naturze zamianiają się potem we fioletowe jagody. Jest zatem u nas głównie popularną rośliną ozdobną, choć niektóre panie narzekają, że zastępuje go obecnie bukszpan. W źródłach (A. Fiszer) pojawia się na Pomorzu początku XX wieku, ale ze względu na popularne już wtedy użycie, musiał przywędrować tu znacznie wcześniej.

Ziele o charakterystycznych „dziurawych” liściach - patrząc pod słońce, można owe prześwity doskonale dostrzec. W tych miejscach znajdują się zbiorniki cennych olejków eterycznych. Surowcem zielarskim dziurawca są żółte kwiatostany. Kwitnie na łąkach od czerwca do września. Ciepłolubny. Zawiera czerwony barwnik hiperycynę – dlatego olej przyrządzany na bazie tego ziela ma wyraziście krwisty kolor.

Bylica piołun ma charakterystyczne srebrno-szare łodygi i liście, te ostatnie gęsto z obu stron owłosione, oraz drobne żółte kwiaty. Zapachu piołunu nie da się pomylić z niczym innym – atoromatyczny, ale gorzko-ziemisty informuje o tym, że w zielu możemy się spodziewać dużej ilości olejków eterycznych. Dobrze rośnie w miejscach suchych i nasłonecznionych, przy drodze, na kamienistych zboczach. Kwitnie od lipca do września. Liście piołunu zawierają gorzkie glikozydy, m.in. absyntynę, zawartą w słynnym, napoju alkoholowym o zielonej barwie – absyncie. Inny związek zawarty w piołunie – tujon – działa trująco na człowieka oraz konie, bydło i owce, lepiej więc tu uważać na możliwość przedawkowania tego zioła o stosować je w kontrolowanych dawkach.

Szałwia od dawna jest uprawiana ze względu na swoje właściwości prozdrowotne i kulinarne. Kwitnie w maju i czerwcu, wydaje drobne, fioletowe albo białe kwiaty. Występuje w stanie dzikim na całej kuli ziemskiej bardzo licznie – ocenia się, że jest jej około tysiąca gatunków na świecie. W kaszubskich ogrodach uprawia się głównie szałwię lekarską. W naturalnych warunkach preferuje zdecydowanie dobrze nasłonecznione stanowiska o glebie bogatej w wapń.

Na Kaszubach niedłączny przy przyprawieniu każdego rosołu i znany jako popularne maggi. Aromatyczny, korzenny, intensywny zapach rośliny „podkręci” zresztą smak każdej zupy. Ulubieniec ogrodów przywędrował do nas z Bliskiego Wschodu, ale dobrze przyjął się w europejskich ogrodach, w Polsce był znany już w XVII wieku. Szymon Syreniusz w zielniku z 1613 roku pisze o pochodzeniu nazwy rośliny „(…) od Lubości, do której cielesność wzbudza”. Lubczyk ma szerokie, rozłożyste liście, osadzone na mocnej łodydze - je własnie zbiera się jako przyprawę. Dorasta do 150 centymetrów wysokości. Kwitnie na przełomie czerwca i lipca, ma charakterystyczne żółtozielone kwiaty ułożone w baldachy – to roślina z rodziny selerowatych. Nie rośnie na glebach suchych, gliniastych czy jałowych, ale potrzebuje nasłonecznionego stanowiska.

Macierzanka kwitnie długo, od czerwca do końca września albo - jeśli jest cieplej, nawet do października. Towarzyszy jej silny, aromatyczny zapach. Kwiaty zebrane są w różowo-filoletowe kwiatostany, a owoce przypominają małe orzeszki. Surowcem zielarskim jest nadziemny pęd rośliny. W Polsce znajdziemy 8 lub 10 gatunków macierzanki (zależnie od przyporządkowania). Rośliny potrzebują do życia miejscac suchych, piaszczystych lub skalistych, nasłonecznionych muraw. Jest uprawiana w kaszubskich grodach, ale też swobodnie występuje dziko.

Na Kaszubach jest rośliną bardziej uprawianą w ogrodzie niż rosnącą dziko. Na nasze tereny przywędrowała prawdopodobnie z Krymu. Ma drobne żółte kwiaty oraz szarozielone liście. Jest mrozoodporna. Najlepiej rośnie na słonecznym stanowisku, osłoniętym od silnych wiatrów, kwitnie od maja do września.

Każdy choć raz w życiu sparzył się liśćmi pokrzywy, wie, że ostro broni ona dostępu do siebie. Nie jest to dla człowieka przyjemne ze względu na kłujące włoski, które pokrywają łodygę i liście rośliny. Każdy włosek jest zakończony bańką z kwasem mrówkowym w środku - gdy dotykamy liścia, włosek się łamie, a zawartość wypływa na skórę i ją parzy. Pokrzywa to roślina wieloletnia, występująca niemal wszędzie wokół. Preferuje stanowiska gliniaste, żyzne, zasobne w składniki pokarmowe. Kwitnie od czerwca do października. Ciekawostką jest, że z jej włókien można po procesie obróbki robić tkaniny.

Krwawnik kwitnie od lipca do października, należy go zbierać w początkach i w czasie kwitnienia i suszyć w ciemnym miejscu. Rozpoznacie go po białych kwiatach i charakterystycznych wydłużonych „koperkowych” liściach. Na Kaszubach, jak i na terenie Polski - pospolity. Osiąga wysokość 30–70 cm. Czasem tworzy niewielkie kępy, preferuje gleby średnio próchniczne oraz stanowiska słoneczne i suche. Umiarkowanie światłolubny. Wytwarza kłącza, za pomocą których szybko się rozrasta.

Rumianek coraz rzadziej spotykamy na polach zbóż lub roślin okopowych – kiedyś występował tam powszechnie, niestety pestycydy stosowane w rolnictwie i koszenie mocno go przetrzebiły. Dobrze rośnie na glebach gliniastych i piaszczystych, świeżo uprawianych, żyznych, przepuszczalnych, z piaskiem. Jest rośliną jednoroczną, kwitnie od maja do lipca w postaci białych kwiatów z żółtym środkiem, który po przepołowieniu ukazują charakterystyczną pustą przestrzeń. Rumianek pospolity ma swoisty, dobrze znany nam np. z kosmetyków zapach, który odróżnia go od bardzo wizualnie podobnych, a popularniej dzisiaj występujących roślin z gatunków: maruna, żółcień, rumień polny.

W Polsce rośnie dziko ponad 20 gatunków koniczyny, kilka jest uprawianych. Najbardziej znane to czerwona i biała. Koniczyny rosną na różnych siedliskach, najczęściej w miejscach skalistych, na klifach i wydmach piaszczystych, w murawach. Pełnią ważną rolę w gospodarce rolnej, jako rośliny pastewne i w płodozmianie – znacząco poprawiają jakość gleby pod dalszą uprawę. Koniczyna biała kwitnie od maja do października, czerwona – do września.

Zobaczycie go wszędzie - jako drzewo ozdobne w parkach i ogrodach, w miastach, przy drogach i „na wolności”. Posiada wysoką tolerancję na ubogie podłoże i zanieczyszczenia środowiska. Liście klonu trudno pomylić z czymś innym – mają charakterystyczne ząbkowania na brzegu. Drewno klonu zwyczajnego jest stosowane między innymi do produkcji mebli oraz w tokarstwie. Klon polny i klon jawor to inne gatunki klonu często występujące na naszym terenie.

Popularny iglak jest długowieczny, zawsze zielonym krzewem dorastającym do sześciu metrów wysokości. Szyszkojagody czyli „owoce” jałowca pospolitego są popularną przyprawą, wykorzystywaną do mięs, bigosu czy duszonych warzyw strączkowych. Szyszkojagody maja granatową, prawie czarną barwę i warto je zbierać dopiero po pierwszych przymrozkach Z jałowca wykonywano na Kaszubach szkielety i pałąki koszy - drewno rośliny jest elastyczne i jednocześnie odporne na choroby i grzyby.

Roślina znana, uprawiana i stosowana od tysięcy lat - początkowo jako roślina jadalna, potem wykorzystywany też jako lecznicza. Surowcem leczniczym lnu są nasiona i siemię lniane, a także olej. Len stosuje się w produkcji włókien i papieru, oleju jadalnego oraz jako roślina ozdobna w parkach czy ogrodach. Roślina wzrasta do 70 centymetrów. Kwitnący len można zobaczymy od czerwca do lipca, kwiaty mają piękną niebieską barwę.

Drzewo występuje w całej strefie umiarkowanej na półkuli północnej, w lasach, parkach, łąkach i terenach nadwodnych. Jest długowieczne - może osiągać wiek około 300–500 lat, a czasem nawet ponad tysiąc. Surowcem zielarskim są kwiatostany. Lipa kwitnie w lipcu – nazwa miesiąca nie jest przypadkowa. Kwiaty przepięknie pachną i są miododajne – niejednokrotnie, gdy stanie się pod koroną drzewa w lipcu, słychać tysiące pszczół zbierających pyłek na miod. Lipy mają duże znaczenie kulturowe i użytkowe – dostarczają drewna, sadzone są jako ozdobne, mają wiele właściwości leczniczych.

Bez czarny (Sambucus nigra L.). Krzew występuje powszechnie na terenie kraju, choć jedna z naszych rozmówczyń podkreślła, że w okolicy jej domostwa na Kaszubach go nie ma. Bez czarny rośnie do wysokości około 10 metrów. Kwiaty czarnego bzu są białe i drobne, tworzą jednak dość spore - nawet do 20 centymetrów średnicy - baldachogrona. Kwiaty zbieramy w maju i czerwcu, owoce – już od końca sierpnia przez cały wrzesień. Owoce czarnego bzu to ciemnofioletowe i lśniące „kulki”, zebrane w charakterystyczne grona. Mają ciekawy aromat oraz kwaśny i cierpki smak. Przetwarzamy i wykorzystujemy do leczenia zarówno kwiaty, jak i owoce rośliny. Możemy robić z nich sok, syrop, nalewkę czy dżem.

Sygnalista wiosny z rodziny astrowatych - kwitnie od marca do maja, a złocistożółte kwiatostany pokazują się zanim, pod koniec kwitnienia, rozwiną się liście. Te są dość duże, charakterystyczne, niekiedy o średnicy nawet do 30 cm, w kształcie okrągłego serca, najpierw całe owłosione, potem z wierzchu nagie, a pod spodem omszone na biało (stąd nazwa). Podbiał lubi gleby gliniaste, urwiste brzegi rzek i potoków, skupiska kamieni, żwirowiska nadrzeczne, ruiny, pogorzeliska, przydrożne skarpy – tam go można zdecydowanie najczęściej znaleźć.