|
Ta strona korzysta z plików cookies, zgodnie z Polityką Cookies. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na działanie plików cookies, w zakresie zgodnym z bieżącymi ustawieniami Twojej przeglądarki internetowej. Kliknij przycisk "Polityka cookies" aby zapoznać się z jej treścią lub przycisk "Zamknij" aby ta informacja nie pojawiała się więcej.
|
|
Krziżewé drzéwkò (Hypericum perforatum). Jinszé pòzwë: arnika, kòscelnica, bòżôkrewka, bòżé drzéwkò, krziżewé zelé (tak sã téż nazéwô miãta)
Zelé ò òsoblëwëch „dzurkòwatëch” lëstach – zdrzące pòd słuńce, mòżna sã fejn dozdrzec tëch przeswitów. W tëch placach nalôżają sã zbiorniczczi wôrtnoscowëch etericznëch òléjków. Zélarskò brëkùjemë le żółté pãczi kwiôtków. Kwitnie na łąkach òd czerwińca do séwnika. Cepłolubny. Zawierô czerwòny farbnik hipericynã – temù òléj z tegò zelégò je czerwòny jak krew.
Zelé pòsôdô dzejanié żółciopãdné ë żółciotwórczé. Dopòmôgô czej nama je lëchò na żôłądkù ë w chòrobach wątrobë, dzejô rozkùrczająco na głôdczé mùskle (pòl. mięśnie gładkie) jestnégò karnôlu (pòl. przewodu pokarmowego), żółcowëch dróg. Dopòmôgô na depresjã ë pòlepsziwô jintelektualną wëdatnosc. Òléj z krziżewégò drzewka przërëchliwô gòjenié sã renów. Równak zwiãksziwô téż wrażlëwòsc na słuńcowé parmienie, temù nót je zachòwac òbstrożnosc przë jegò przëjmòwanim, òsoblëwie òb lato. W lëdowi medicinie: na Kaszëbach piło sã gò midzë jinyma na wątrobã ë żôłądk. Słowò krziż, òd jaczégò pòchòdzy kaszëbskô pòzwa zelégò, to w pòtoczny mòwie krzél (pòl. kręgosłup) – stądkã pòdezdrzenié dzysdniowëch zelarzi ë zelôrków, że òléj z krziżewégò drzewka mógł bëc stosowóny na bòlenié (D. Grądzka). Gwës zelé namòczoné w spiritusu przikłôdelë na renë (A. Fischer) a téż jakò arbatã stosowelë „procem bënowim bòlenióm, chtërné lud naziwô bólama matëszczi (pòl. macicy) równo kòl chłopów ë kòl białk” (A. Fisher). Czej kòmù kóń zachòrzôł, fùtrowelë gò na Pòmòrsce krziżewim drzewkã (M. Radomski). Robilë téż nôparë na płëcné suchòtë (M. Kwaśkiewicz).
Wiedno zbiéróny na swiãtégò Jana (nawetka w niejedëch rejonach Pòlsczi naziwô sã gò „świętojańskie ziele”) nabiérôł òsoblëwëch włascëwòscy zdrowòtnëch ë magicznëch. Jakò skłôdnik wiónków òkôdzelë nim na przikłôd chòrą chòwã. Czej dodóny do krutków swiãconëch na Zélną, nabiérôł òsoblëwi mòcë.
Projekt zrealizowany został ze środków Narodowego Centrum Kultury w programie EtnoPolska 2024.
Kaszubski ogród to cykl wydarzeń poświęcony roślinom i tematom zielarskim na Kaszubach. W ramach tego projektu powstała baza roślin charakterystycznych dla regionu Kaszubskiego.
