|
Ta strona korzysta z plików cookies, zgodnie z Polityką Cookies. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na działanie plików cookies, w zakresie zgodnym z bieżącymi ustawieniami Twojej przeglądarki internetowej. Kliknij przycisk "Polityka cookies" aby zapoznać się z jej treścią lub przycisk "Zamknij" aby ta informacja nie pojawiała się więcej.
|
|
Piołun (Arthemisia absynthium L.). Jinszé pòzwë: piôłnié, piôłn, piołën, piołn, piełnié, ruta
Piołun mô òsoblëwé strzébrzno-szaré gałązczi ë lëste, te slédné gãsto pò òbù stronach òbrosłé włosama, a téż malinczé żôłté kwiatë. Pôchë piołunu z niczim sã nie dô zmilëc – aromaticznô, le gòrzkò-zemistô zwiastëje, że w zelim mòżemë sã spòdzôc wiele etericznëch òlejków. Dobrze rosce w sëchich ë słonecznëch môlach, kòl drodżi, na kamistëch ùrzmach. Kwitnie òd lëpińca do séwnika. Lëste piołunu zawierają gòrzczé glikòzydë, midzë jinyma absyntinã, zawiartą w znónym alkòhòlowim napitkù ò zelony farwie – absince. Drëdżi związk zawiarti w piołunie – tujón – mòże zatrëc człowieka a téż kònie, bëdło ë òwce, temù lepi òpasowac na mòżlëwòsc przedawkòwaniégò tegò zela ë stosowac je w kòntrolowónëch dôwkach.
Piołun bez swòjã gòrzkòtã pòbùdzywô wëdzelniczé fùnkcje jestnégò karnôlu (pòl. przewodu pokarmowego), tak tej regùlëje metabòlizm, zwiãksziwô aptit. Dzãka etericznym òlejkóm dzejô żółciopãdno ë tim spòsobã pòmôgô w chòroscach woreczka żółciowégò, zapôlenim wątrobë abò żôłądka. Piołun dzejô téż procëmbakterijno ë procëmpasożitniczo. Stosowóny na skórã przërëchliwô gòjenié sã renów, òbwrzodzeniów abò czôrnëch placów (pòl. siniaków). Etericzny òléjk mòże pòsłużëc do nacéraniô piersë, pòmòże na òddichanié. Zelégò lepi nie stosowac kòl dzecy, lëdzy z alergią, nadkwasnoscą, trawiennyma wrzodama, ani kòl białków czej òne są niesamé ë òbczas laktacjë. Lepi téż nie stosowac długò preparatów z piołunã (wiãcé jak 14 dniów).
Lëdowô medicyna: piołun chroni przed chòlerą ë jinyma chërama (Fiszer) (M. Radomski). Czej kòmù mòkną nodżi, nôleżi spôlëc piołun, a ten pich wsëpac do kòlanówków. Tak długò jak òn mdze w tëch kòlanówkach – nodżi nie zmòkną (M. Kwaśkiewicz). Naléwka z piołunu pòmôgô na żôłądk.
W skłôd krutë swiãcony w kòscołach na dzéń Matczi Bòsczi Zélny bë miôł wchòdzëc òkróm zbòżégò, pòkrãtnika (pòl. wrotycz) ë krziżewégò drzéwka (pòl. dziurawiec) kònieczno téż piołun. Takô pòswiãconô kruta nabiérô magiczny mòcë ë ùchroni przed ùrokama, czarama, gromama ë lëchim pòłowã rib (Fiszer). Chto przë se nosy piołun, tegò òn ùchroni przed ùrokã. Chto wëkòpie w dzéń sw. Jana, midze jednôstą a dwanôstą gòdzną, w milczenim, kòrzéń piołunu, naléze pòd nim czôrné sztëczczi wãgla, jaczé pòmôgają na wszelejaczé chòrobë (M. Radomski).
Projekt zrealizowany został ze środków Narodowego Centrum Kultury w programie EtnoPolska 2024.
Kaszubski ogród to cykl wydarzeń poświęcony roślinom i tematom zielarskim na Kaszubach. W ramach tego projektu powstała baza roślin charakterystycznych dla regionu Kaszubskiego.
